Ангельскія прыказкі і прымаўкі пра котак

Розныя версіі самых вядомых выслоўяў пра котак існавалі ў розных формах англійскай і рускай мовах на працягу сотняў гадоў, але як менавіта і калі гэтыя фразы трапілі ў сучасную штодзённую мову?

Кошкі былі прыручаны тысячы гадоў таму, і іх суіснаванне з чалавекам было заснавана на розных ролях - ад наёмнага работніка (ахоўваць дом і гаспадарчыя пабудовы ад грызуноў) да любімага гадаванца. Большасць каціных ідыём сыходзіць каранямі ў параўнальна сучасную гісторыю, якая вымяраецца сотнямі, а не тысячамі гадоў. А некаторыя з іх, напрыклад, пра тое, што ў ката дзевяць жыццяў, або пра тое, што калі дарогу перабяжыць чорная кошка, вас чакае няшчасце, - гэта хутчэй міфы, чым афарызмы пра катоў.

Кошкі ўсіх памераў і тэмпераментаў увайшлі ў наша паўсядзённае жыццё і, вядома, у нашы размовы! Вось некаторыя вядомыя ангельскія прымаўкі аб гэтых грацыёзных жывёл.

1. Кот з'еў язык? (Кот дастаў табе язык?)

Гэтую, мабыць, самую папулярную прымаўку пра котак не варта разумець літаральна! Выкарыстоўваецца ў сітуацыях, калі суразмоўца маўчыць, асабліва калі ён не адказвае на зададзенае пытанне. Верагодна, гэтая ідыёма ўзыходзіць да Старажытнага Егіпта, дзе ў парушальніка язык адразалі і з'ядалі кошкі ў якасці пакарання за злачынства, або да Сярэднявечча, калі кошка ведзьмы магла скрасці або паралізаваць ваш язык, каб вы анямелі. Ні адзін з гэтых варыянтаў не з'яўляецца прывабным, але фраза не перастае выкарыстоўвацца! Па-руску гэтая прымаўка гучыць як «Ты язык проглотил?»

2. Цікаўнасць забіла ката

Вядома, што кошкі - істоты цікаўныя. З-за гэтага інстынктыўнага, але некалькі небяспечнага паводзін нават самыя разумныя кошкі могуць патрапіць у бяду, калі не будуць асцярожныя, у чым і заключаецца сутнасць гэтай прымаўкі. Не задавайце занадта шмат пытанняў, інакш вы можаце пашкадаваць аб тым, што даведаецеся. Драматургі эпохі Адраджэння, у тым ліку Шэкспір, выкарыстоўвалі гэтую фразу ў канцы шаснаццатага стагоддзя, хаця і ў форме «трывога забіла ката», якая таксама сустракаецца ў размоўніку Бруэра 1898 года, паводле Бартлбі. Па-руску гэтая прымаўка гучыць як «Цікаўнай Варвары на базары нос адарвалі».

3. Пакуль ката няма, мышкі будуць гуляць

Іншымі словамі, калі бос сыходзіць, надыходзіць час весялосці! Гістарычна так склалася, што кошкі, якія ўсё яшчэ захоўваюць моцныя паляўнічыя інстынкты, трымаюць мышэй далей ад дома і ачага. Dictionary.com паведамляе, што гэтая фраза з'явілася прыкладна ў 1600 годзе, хоць кошкі выкарыстоўваліся для лоўлі мышэй за некалькі сотняў гадоў да гэтага. У Расіі гэтая прыказка гучыць як «кот з хаты - мышы танчаць».

4. Як кот, што з'еў канарэйку

Калі вы калі-небудзь былі задаволеныя тым, што выканалі складанае заданне або выйгралі дзіўны прыз, то, хутчэй за ўсё, у вас быў такі выраз твару! Як было адзначана раней, кошкі - прыроджаныя паляўнічыя, і «злавіць канарэйку» для іх усё роўна, што атрымаць вялікую заработную плату або важную ўзнагароду. І наадварот, гэтая фраза таксама можа азначаць пачуццё віны ў тым, што вы забралі тое, што вам не належыць. «Кот, які з'еў смятану» - адна з некалькіх распаўсюджаных у Англіі прымавак пра котак, якая, па сутнасці, азначае адно і тое ж.

5. Выпусціць ката з мяшка

Яшчэ адно народнае выраз пра котак, якое азначае выпадковае выкрыццё сакрэту - ой! Паколькі кошкі любяць хавацца ў невялікіх прасторах, мы часта бачым, як кошка залазіць у сумку, але дакладнае паходжанне гэтай фразы застаецца незразумелым. Папулярныя чуткі абвяшчаюць, што гэта можа быць звязана з пакараннем бізуном (кошка-дзевяціхвостая), якое атрымалі маракі брытанскага каралеўскага флоту за непадпарадкаванне. Гэта таксама можа адносіцца да гандлю жывёламі на вуліцах Англіі ў эпоху Адраджэння. Гандляр мог прадаць вам свінню ў мяшку, якая на самой справе апынулася катом. Нават Сноупс заняўся гісторыяй гэтага выразу, развеяўшы гэтыя міфы, але не прапанаваўшы яснай этымалогіі або паходжання фразы. Адзінае, што можна сказаць дакладна, дык гэта тое, што гэтая фраза застаецца папулярнай і па гэты дзень! Але прымаўка «свіння ў мяшку» азначае, што чалавек купляе невядома што.

6. Баязлівы кот (Fraidy- or scaredy-cat)

Уладальнікі хатніх жывёл ведаюць, што кошкі могуць быць сарамлівымі, і менавіта на гэтай рысе заснавана ідыёма, якая выкарыстоўваецца для апісання палахлівага або палахлівага чалавека - часцей у дзяцінстве, чым у дарослым узросце. Інтэрнэт-этымалагічны слоўнік адзначае, што да 1871 года гэты выраз выкарыстоўваўся ў амерыкана-англійскім слэнгу для апісання баязлівасці.

Відавочна, што кошкі адыгралі значную ролю ў сусветнай гісторыі і, такім чынам, увайшлі ў мноства папулярных фразеалагізмаў, так што людзі, верагодна, нават не задумваюцца аб тым, што яны кажуць і адкуль яны ўзяліся. Але цяпер, калі ў наступны раз вы пачуеце, як нехта выкарыстоўвае адну з гэтых фраз, вы, магчыма, зможаце здзівіць яго шырынёй ведаў аб агульнай гісторыі прыказак пра котак. Ён нават можа падумаць, што вы «каціная піжама» (гэта значыць суразмоўца - гэта тое, што вам трэба)!